Gedicht van Vondel

Het Stockske van Joan van Oldenbarnevelt,
Vader des Vaderlants

Myn wensch behoede u onverrot
O STOCK en stut, die, geen' verrader,
Maer 's vrydoms stut en Hollants Vader
Gestut hebt op dat wreet schavot;

Toen hy voor 't bloedigh zwaert most knielen,
Veroordeelt, als een Seneka,
Door Neroos haet en ongena,
Tot droefenis der braefste zielen.

Ghy zult noch, jaeren achter een,
Den uitgangk van dien Helt getuigen,
En hoe Gewelt het Recht dorf buigen,
Tot smaet der onderdruckte steên.

Hoe dickwyl streckt ghy onder 't stappen
Naer 't hof der Staeten stadigh aen
Hem voor een derden voet in 't gaen
En klimmen, op de hooge trappen:

Als hy, belast van ouderdom
Papier en schriften, overleende,
En onder 't lastigh lantspack steende!
Wie ging, zoo krom gebuckt, noit krom!

Ghy ruste van uw trouwe plichten,
Na 'et rusten van dien ouden stock,
Geknot door 's bloetraets bittren wrock:
Nu stut en styft ghy noch myn dichten.

Joost van den Vondel (1587 – 1679)

Over het gedicht

Het bovenstaande gedicht schreef Joost van den Vondel (1587 – 1679) naar aanleiding van de terechtstelling van Johan van Oldenbarnevelt.

Het is een van de beroemdste gedichten uit het omvangrijke oeuvre van Vondel. Dat is opmerkelijk omdat de hedendaagse lezer over behoorlijk wat kennis van de vaderlandse geschiedenis moet beschikken, om het gedicht echt goed te kunnen waarderen.

Publicaties van Vondel

PUBLICATIES VAN JOOST VAN DEN VONDEL

Johan van Oldenbarnevelt vs. Maurits van Oranje

Om maximaal te genieten van het gedicht Het Stockske van Johan van Oldenbarnvelt van Vondel is het belangrijk om het volgende over de Nederlandse geschiedenis te weten:

Na de moord op Willem van Oranje in 1584 ontstond er een politiek vacuüm in de nog jonge Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Door handig gebruik te maken van zijn positie als landsadvocaat en later raadspensionaris, wist Johan van Oldenbarnevelt steeds meer bestuurlijke macht naar zich toe te trekken ten koste van de stadhouder, officieel de hoogste functionaris van de republiek.

Aanvankelijk had de jonge stadhouder Maurits van Oranje, zoon van Willem van Oranje (hij was 16 toen hij stadhouder werd), geen bezwaar tegen de groeiende politieke macht van zijn hoogste ambtenaar. Zelf was hij namelijk meer geïnteresseerd in militaire zaken. Deze rolverdeling werkte ook een tijdje uitstekend, aangezien het land nog steeds in oorlog was met het koninkrijk Spanje.

Echter naarmate Maurits van Oranje ouder werd, ontstonden er steeds meer meningsverschillen tussen de twee heren. Toen Johan van Oldenbarnevelt maatregelen begon te nemen die de militaire macht van Maurits van Oranje aantastte, reageerde de stadhouder met een staatsgreep.

Om zijn belangrijkste politieke tegenstander voorgoed uit te schakelen, liet hij direct na de staatsgreep Johan van Oldenbarnevelt arresteren op verdenking van landverraad.

Het was een beschuldiging die nergens op sloeg voor een man die zoveel voor de republiek had betekend. Echter Maurits van Oranje bereikte wel zijn doel, want Johan van Oldenbarnevelt vond de dood op het schavot op 13 mei 1619.

Aan het eind van zijn leven was Johan van Oldenbarnevelt een stokoude man die al jaren met een wandelstok liep. Vondel gebruikte deze wandelstok als vehikel voor zijn poëtische eerbetoon aan één van de grootste politieke leiders die Nederland ooit heeft gekend.

Tegelijk uitte Joost van den Vondel in het gedicht zijn woede over de wrede en onrechtvaardige terechtstelling van Johan van Oldenbarnevelt. Voor Joost van den Vondel waren Johan van Oldenbarnevelt en Maurits van Oranje immers geen historische figuren, maar tijdgenoten.

Wij, mensen uit de eenentwintigste eeuw, lezen een gedicht over een historische gebeurtenis, maar Joost van Vondel schreef een gedicht over de actualiteit met alle emoties die daarbij komen kijken.

Lees het gedicht nog eens over met wat je nu allemaal weet. Is jouw waardering van het gedicht nu veranderd?

Gerelateerd:

• Gedicht van Vondel: KINDER-LYCK
• Gedicht van Vondel: OP AMSTELREDAM
• Gedicht van Vondel: Aen de beurs van Amsterdam
• Gedichten van andere dichters

AANMELDEN NIEUWSBRIEF