Wat is eindrijm?
Definitie van eindrijm
Eindrijm is een vorm van rijm waarbij woorden en/of dichtregels eindigen met dezelfde klank.
Toelichting op de definitie van eindrijm.
De term eindrijm kunnen wij op twee manieren gebruiken:
- we spreken van eindrijm als twee of meer woorden met dezelfde klank eindigen
- we spreken van eindrijm als twee of meer dichtregels met dezelfde klank eindigen
Het verschil is belangrijk omdat in een gedicht kan voorkomen dat twee woorden op elkaar rijmen, terwijl één van de woorden of beide woorden niet aan het einde van een versregel staan. In dat geval is er wel sprake van eindrijm op woordniveau, maar niet op regelniveau. Dit komt bijvoorbeeld voor bij middenrijm en voorrijm. Wellicht kan een voorbeeld iets verduidelijk.
Het volgende gedicht van literator Robin Kerkhof bevat beide niveaus van eindrijm. Alle woorden waar sprake is van eindrijm op woordniveau hebben wij cursief gemaakt, maar als tevens sprake is van eindrijm op regelniveau, dan hebben wij deze woorden ook nog eens vet gemaakt.
de dichter dicht
zijn kwetsbare ideeën stalde hij uit
in een flinterdunne dichtbundel
als orchideeën achter een winkelruit
het boekje zat vol liefde, tederheid,
een enkele traan en zalvende woorden
een doekje voor het bloeden van de tijd
maar toen schreven de recensenten
dat zijn zoete gedichten niet deugden
want zij dreven te zeer op sentimenten
en maatschappijkritiek die ontbrak
en rijmen was al eeuwen een cliché
en waar was de erotiek en nagellak?
zo penden venijnig de belezen heren
in hun blaadjes en op hun webblogs
maar het kon de dichter weinig deren
want een lezeres fluisterde hem toe:
jouw gedichten bieden mij zoveel troost
en van dit gedicht is dát de clou
In de eerste strofe van dit gedicht is bij het woordpaar 'ideeën' en 'orchideeën' sprake van eindrijm op woordniveau, maar omdat deze woorden midden in een regel staan, is er géén sprake van eindrijm op regelniveau. Hetzelfde geldt voor de andere rijmwoorden in dit gedicht die niet aan het eind van een regel staan. Bij de meesten gaat het in plaats daarvan om middenrijm omdat de rijmwoorden midden in een regel staan. Uitzondering is het rijmpaar 'boekje' en 'doekje'. Hier is sprake van voorrijm, omdat deze rijmwoorden beiden aan het begin van een regel staan.
TIP: Dichten doe je zo
Wil jij leren zelf goede gedichten te schrijven? Dan is Dichten doe je zo een absolute aanrader.
TIP: Zo werkt poëzie!
Een toegankelijke uitleg over techniek en thematiek in 60 moderne Nederlandse gedichten.
Eindrijm versus beginrijm
Zoals hierboven al duidelijk werd, kennen wij op regelniveau verschillende vormen van rijm (voorrijm, middenrijm, eindrijm).
Echter ook op woordniveau bestaat er naast eindrijm nog een tweede vorm van rijm, namelijk beginrijm (alliteratie). Van beginrijm is sprake wanneer twee woorden met dezelfde klank(en) beginnen.
Hieronder een paar voorbeelden waarbij sprake is van beginrijm:
- karate - karakter
- schoolbank - schoonheidssalon
- Fileprobleem - Vilawijk
Gerelateerd: