Wat is metrum?
Metrum is de opeenvolging van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen binnen één gedicht.
Toelichting definitie metrum
Een klemtoon is een klank in een woord of een zin die bij het uitspreken meer nadruk krijgt, dan omliggende klanken (zie ook Wat is een klemtoon?). De afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen in een gedicht noemen we metrum.
Als voorbeeld nemen wij het kortste grafschrift uit de Nederlandse literatuur. Dit grafschrift over de 18e eeuwse dichters H.K. Poot is geschreven door de 19e eeuwse dichter De Schoolmeester (pseudoniem voor Gerrit van de Linde).
hier ligt Poot
hij is dood
De Schoolmeester (1808 - 1858)
Het metrum van dit korte gedicht is:
klemtoon, geen klemtoon, klemtoon
klemtoon, geen klemtoon, klemtoon
TIP: Dichten doe je zo
Wil jij leren goede gedichten te schrijven? Dan is Dichten doe je zo een absolute aanrader.
TIP: Zo werkt poëzie!
Een toegankelijke uitleg over techniek en thematiek in 60 moderne Nederlandse gedichten.
Schematische weergave metrum
In een kort gedicht als het humoristische grafschrift voor H.K. Poot, is het nog prima te doen om het metrum weer te geven door het voluit schrijven van 'klemtoon' en 'geen klemtoon', maar je kan je voorstellen dat dit bij langere gedichten tamelijk bewerkelijk gaat worden. Daarom heeft men een andere manier bedacht om het metrum schematisch weer te geven:
Iedere beklemtoonde lettergreep krijgt als symbool een halflang streepje (—). Iedere onbeklemtoonde lettergreep krijgt als symbool een gebogen streepje (∪). Nu kunnen wij de afwisseling klemtoon / geen klemtoon schematisch weergeven. Deze schematische weergave plaatsen we direct onder de zin waar hij betrekking op heeft.
Hetzelfde gedicht van De Schoolmeester nemen wij weer als voorbeeld:
hier ligt Poot
— ∪ —
hij is dood
— ∪ —
Waarom is metrum belangrijk?
Het metrum bepaalt voor een groot deel het ritme van een gedicht. Dit is belangrijk, omdat het bij poëzie niet alleen gaat om de inhoud, maar vorm en klank zijn minstens zo belangrijk.
Veel Europese dichtvormen kennen dan ook een voorschreven metrum. Dit geldt bijvoorbeeld voor het sonnet. Het voorgeschreven metrum van een sonnet is 5 jambes per versregel. Een jambe is de opeenvolging van één onbeklemtoonde en één beklemtoonde lettergreep (∪ —).
Gerelateerd: