Wat is een rondeel?

Definitie van rondeel

Een rondeel is een rijmend gedicht van 8 regels waarin versregels 1, 4 en 7 hetzelfde zijn, net als versregels 2 en 8.

Toelichting definitie rondeel

Het belangrijkste kenmerk van een rondeel is de vele herhalingen: regels 1, 4 en 7 zijn hetzelfde en regels 2 en 8 zijn hetzelfde. Daarnaast kent een rondeel een vast rijmschema:

r1 A
r2 B
A
r1 A
A
B
r1 A
r2 B

TIP: Dichten doe je zo
Wil jij een goede dichter worden? Dan is Dichten doe je zo een absolute musthave.

Het rondeel was vooral populair in de middeleeuwen en dan vooral bij dichters die deel uitmaakten van een rederijkerskamer. Het schijnt dat destijds rondelen vooral werden gezongen. Wij kunnen daar wel iets bij voorstellen, want een rondeel leent zich prima om de regels die zich herhalen mee te blèren.

Tegenwoordig zijn er nog maar weinig dichters die rondelen schrijven. Uitzonderingen zijn onder andere Gerda Posthumus en Lenze L. Brouwers. Deze laatste heeft zelfs een bundel uitgegeven bestaande uit alleen maar rondelen: Woorden om het licht te horen.

Voorbeeld van een rondeel

Het volgende rondeel is in de vijftiende eeuw geschreven door de bekende rederijkersdichter Anthonis de Roovere. De thematiek van deze rondeel is in de eenentwintigste eeuw nog opmerkelijk actueel.

RONDEEL

Die gheen pluymen kan en can strijcken
Die en dooch ter werelt niet
Is hy aerm, hy en sal niet rijcken
Die gheen plymen kan en can strijcken
Alomme soe heeft hy 't achterkijcken
Hy wordt verschouen waer men hem siet
Die gheen pluymen en can strijcken
Die en dooch ter wereldt niet.

Anthonis de Roovere

Wij kunnen ons zo voorstellen dat bovenstaande rondeel lastig lezen is voor wie niet is geoefend in het lezen van Middelnederlandse teksten. Daarom geven wij hieronder een vrije vertaling naar modern Nederlands:

RONDEEL

Hij die niet kan vleien of iemands eer kan strijken
Voor deze wereld deugt hij niet
Is hij arm, hij zal zich niet kunnen verrijken
Hij die niet kan vleien of iemands eer kan strijken
Eeuwig en altijd heeft hij het nakijken
Men schuift hem opzij als men hem ziet
Hij die niet kan vleien of iemands eer kan strijken
Voor deze wereld deugt hij niet.

Anthonis de Roovere


Bronvermelding:

Bovenstaande rondeel hebben wij overgenomen uit:

Anthonis de Roovere, 1955, De gedichten van Anthonis de Roovere; Naar alle tot dusver bekende handschriften en oude drukken, Zwolle: N.V. Uitgevers-Maatschappij, W.E.J. Tjeenk Willink

De vertaling naar modern Nederlands is van literator Robin Kerkhof.


Gerelateerd: