Klassiek sonnet

Definitie van klassiek sonnet

Een klassiek sonnet is een rijmend gedicht van 14 regels en met de volgende structuur: eerst twee kwatrijnen en daarna twee terzinen. 

Het rijmschema kan variëren, maar veel voorkomende rijmschema's zijn

• abba abba cdc cdc
• abba abba cde cde

De wending komt meestal na de tweede strofe, maar later in het gedicht komt ook voor.

Een klassiek sonnet noemt men ook wel een Petrarcasonnet.

Toelichting definitie klassiek sonnet

Het klassiek sonnet is de oudste vorm van een sonnet. Deze dichtvorm is in Italië ontstaan vlak voor de start van de Renaissance.

Het sonnet werd populair door heel Europa dankzij de liefdesgedichten van de Italiaanse dichter Francesco Petrarca. Daarom wordt een klassiek sonnet ook wel Petrarcasonnet genoemd.

Geïnspireerd door het klassiek sonnet bedachten later dichters op andere plekken in Europa varianten van het sonnet. Een voorbeeld is het Shakespearesonnet.

Een aansprekend voorbeeld van een klassiek sonnet is het sonnet nummer 132 uit de bundel 'Canzoniere' van Francesco Petrarca. Hieronder vind je eerst de Nederlandse vertaling en daarna het Italiaanse origineel.

Sonnet nr. 132

Als dit geen liefde is, wat is het dan?
En als het liefde is, is ze dan goed?
Kan liefde goed zijn, als ze lijden doet?
En is ze slecht, geniet men daar dan van?

Wat klaag ik als ik zelf beslissen kan?
Heeft klagen zin als ik beminnen moet?
O dood die leven geeft, o leed zo zoet,
geniet ik van de dwang van een tiran?

Zo dool ik stuurloos rond op hoge zee,
bij wisselende wind. Mijn schip is zwaar
van twijfel en draagt weinig wijsheid mee,

zodat ik, niet meer wetend wat ik wil,
het gloeiend warm heb in de winter, maar
in hartje zomer van de koude ril.

Francesco Petrarca (1304 - 1374)

CXXXII

S'amor non è, che dunque è quel ch'io sento?
Ma s'egli è amor, perdio, che cosa et quala?
Se bona, onde l'effecto aspro mortale?
Se ria, onde sì dolce ogni tormento?

S'a mia voglia ardo, onde 'l painto e lamento?
S'a mal mio grado, il lamentar che vale?
O viva morte, o dilectoso male,
come puoi tanto in me, s'io nol consento?

Et s'io 'l consento, a gran torto mi doglio.
Fra sì contrari vènti in frale barca
mi trovo in alto mar senza governo,

sì lieve di saver, d'error sì carca,
ch'i medesmo non so quel ch'io mi voglio,
e tremo a mezza state, ardendo il verno.

Francesco Petrarca (1304 - 1374)

Het klassiek sonnet in Nederland

In Nederland genoot het klassieke sonnet zijn eerste grote populariteit tijdens de Gouden Eeuw, bijvoorbeeld bij de 17e eeuwse dichter P.C. Hooft. Een mooi voorbeeld van zijn werk is het sonnet Gezwinde grijsaard.

Ook in de 21e eeuw blijft het klassieke sonnet onverminderd populair. Een bekende Nederlandse sonnettenschrijver is Jan Kal. Hij heeft zich als dichter volledig toegelegd op het schrijven van sonnetten. Hij is waarschijnlijk de meest productieve sonnettenschrijver van het Nederlands taalgebied.

Andere dichters schrijven sonnetten naast vrije vers-gedichten en gedichten in andere dichtvormen.

Een mooi voorbeeld van een hedendaags klassiek sonnet is het gedicht De sonnettenschrijver van de dichter Geert Zomer. In dit gedicht zitten zelfs 3 wendingen: na de 1e strofe, na de 2e strofe en de laatste regel.

Het rijmschema van Geert Zomers sonnet is abab abab cdc dcd. Hoewel dit rijmschema afwijkt ten opzichte van het gedicht van Petrarca geldt ook het gedicht van Geert Zomer als een klassiek sonnet.

Bronvermelding:
Het sonnet van Francesco Petrarca hebben wij overgenomen uit de bundel:
Francesco Petrarca, 2002, Sonnetten voor Laura, Amsterdam: Uitgeverij Promotheus (te koop bij Bol.com)

Gerelateerd:

• Wat is een sonnet?
• Wat is een Shakespearesonnet?
• Wat is een modern sonnet?
• Sonnetten
• Wat is een dichtvorm?

AANMELDEN NIEUWSBRIEF